U sklopu dugogodišnjih aktivnosti na spašavanju graditeljske cjeline Spomen-parka Vraca Kantonalni zavod za zaštitu kulturno-historijskog i prirodnog naslijeđa Sarajevo, u saradnji sa Historijskim muzejem BiH i Udruženjem antifašista i boraca narodnooslobodilačkog rata općine Novo Sarajevo, u maju 2018. godine, pokrenuo je izradu projekta sanacije spomen-mjesta stratišta na memorijalnom kompleksu Vraca. Prva faza radova podrazumijeva sanaciju vandalizmom oštećene skulpture „Ženi borcu”, našeg poznatog akademskog kipara Alije Kučukalića. Naime, u proteklih par godina skulptura je pretrpjela više teških oštećenja, pa su neophodne restauratorske intervencije kako bi se ovom simbolu stradanja građana Sarajeva vratio stari sjaj. S tim ciljem su obavljeni razgovori sa predstavnicima općina, nevladinih organizacija i Gradske uprave Grada Sarajeva, prezentirani neophodni postupci o mogućoj restauraciji. U zavisnosti od rapoloživih finansijskih sredstava, definisaće se na koji način i kojom metodologijom će se izvršiti radovi sanacije i restauracije.
Na obroncima Trebevića, na jugu grada Sarajeva, na prostoru koji je na austro-ugarskim kartama označen imenom Vratca, što po nazivu asocira na mala vrata kroz koja se ulazilo u grad, gradi se vojna tvrđava, čija izgradnja završava 1898. god. Fortifikacijski objekat na Vracama građen je kao “blokhauz” – kamena utvrda, kakve se grade duž komunikacija i saobraćajnica.
Objekat tvrđave Vraca u Drugom svjetskom ratu je pretvoren u službeno stratište i gubilište, gdje su ubijani građani grada Sarajeva. Budući da su Vraca postala sinonim otpora i borbe građana Sarajeva protiv fašizma, ova kamena utvrda je obnovljena 1981. god. i pretvorena u historijsko-memorijalni kompleks. Pojedinačnim obilježjima ispisana je jedna epoha iz novije historije grada. Na zidovima atrija bila su upisana imena 9091 žrtve fašističkog terora. Tu se nalazi i obilježje poginulimborcima, sa 2013 imena boraca stradalih u jedinicama NOV-e. Umijećem projektanta Vladimira Dobrovića, skulptora Alije Kučukalića i pejzažiste Aleksandra Maltarića, postignuta je odgovarajuća harmonija kompozicije biljnih vrsta, žive vode i kamena, koja ima visoke estetske, dekorativne, pejzažne i ambijentalne vrijednosti.
U periodu zadnjeg rata Spomen-park Vraca je bio jedan u nizu vojnih položaja, koji su činili obruč oko opkoljenog grada. Cijeli kompleks je devastiran; oštećena je tvrđava, pojedinačna spomen-obilježja, parkovske površine, plato, stepeništa i dr. Kameni zidovi tvrđave oko ulaznih vrata su porušeni, a imena poginulih, ispisana u atriju tvrđave, su skinuta, dok je kompletna izložbena postavka nestala. Obzirom da je riječ o kompleksu različitih struktura, te različitih vrsta i stepena fizičke destrukcije, to su i metode sanacije i djelimične rekonstrukcije različite, a njihovi prioriteti se nužno prilagođavaju prioritetnim intervencijama, u smislu urgentnih zahvata, kao i realnim mogućnostima postepenog osposobljavanja dijelova Kompleksa, uvođenjem osposobljenih segmenata u stepen aktivnog korištenja. Osnovna namjena Kompleksa je memorijalna. Međutim, zbog mogućnosti koje pruža kompleks neophodno je sagledati sve aspekte uključivanja ovog sadržaja i prostora u cjelokupnu, prije svega kulturnu scenu Grada.
Program radova i Projekat sanacije i djelimične rekonstrukcije urađen je 2001. godine u Kantonalnom zavodu za zaštitu kulturno-historjskog i prirodnog nasljeđa Sarajevo; autori Lidvina Šimić, dipl.ing.arh. i Amer Sulejmanagić, dipl.ing.arh. Cjelokupan projekat obnove Spomen parka Vraca programiran je u nekoliko etapa, od kojih svaka sadrži više faza realizacije. Stepen devastacije i vrste fizičkih oštećenja, nastalih na prostoru Kompleksa, ukazuju na značajan obim radova fizičke sanacije i rekonstrukcije, što istovremeno podrazumijeva dug period radova i značajna finansijska sredstva.
Sredinom 2009. godine u Kantonalnom zavodu za zaštitu kulturno-historijskog i prirodnog naslijeđa Sarajevo završen je Projekat sanacije i restauracije Spomen-parka Vraca / tekućeg održavanjaceremonijalnog platoa, propileja i Spomen- obilježja narodnim herojima (Spomen kosturnice). Radovi predviđeni ovim projektom su realizirani u periodu septembar-oktobar 2010. godine i obuhvatili su: obnovu kamenog popločanja, ugradnju granitnih ploča na platou Spomen-obilježja narodnim herojima, ugradnju nedostajućih granitnih blokova i ploča na obodnimi ogradnim zidovima uz stepenište, uređenje stepenaste pozornice na ceremonijalnom platou, čišćenje grafita i drugih nanosa raznih vrsta boja-metodom pjeskarenja, obnovu parkovskih klupa, nužno uređenje zelenila, ugradnju rešetki na kanalima za odvodnju atmosferskih padavina.
Investitor: Federalno ministarstvo kulture i sporta i Općina Novo Sarajevo, autor/voditelj: A. Sulejmanagić, dipl.ing.arh. /stručni saradnik Zavoda.